Vasten: het laatste redmiddel
Wanneer je besluit een tijdje niet te eten, noemen we dat gedrag vasten. Wanneer een ramp, zoals een oorlog of hongersnood, tot gevolg heeft dat je geen eten krijgt, miniemer, we dat verhongeren. Politiek en sociaal gezien zijn vasten en verhongeren twee totaal verschillende fenomenen; het eerste is vrijwillig, het tweede niet. Voor je lichaam betekent geen eten echter geen eten. Punt. Door de dreiging van gevaar gaan er in je lichaam allerlei inwendige alarmen af wanneer je metabolische verdediging in stelling wordt gebracht. De resulterende fysiologische reacties kunnen zeer onaangename gevolgen hebben. Lees verder. Zoals in hoofdstuk 5 duidelijk wordt, gebruikt je lichaam 79 procent van de energie (calorieën) die je dagelijks gebruikt om al je organen en systemen te laten werken: je hart, je longen, je spijsverteringskanaal en niet in de laatste plaats je hersenen.
Je lichaam loopt op glucose, het eindproduct van de stofwisseling. De voedingsmiddelen die het makkelijkst in glucose kunnen worden omgezet, zijn koolhydraatrijke voedingsmiddelen, zoals fruit, groenten en granen. Daarna volgen vetten, een tninder efficiënte, maar eveneens nuttige bron van glucose. Onder normale omstandigheden is er geen derde keuze. Behalve in noodgevallen gebruikt je lichaam eiwitrijke voedingsmiddelen alleen om lichaamsweefsels op te bouwen en te herstellen, niet als energiebron.
Koolhydraten en glycogeen
Je kunt koolhydraten opslaan als glycogeen, wat makkelijk in glucose kan worden omgezet. Je kunt vet opslaan als, tja, als vet. Wanneer de nood aan de man is je zit op een ijsschots op de noordpool zonder bevoorradingsschip in de buurt dan wordt het vet afgebroken tot vetzuren waaruit je lichaam kleine hoeveelheden glycerol haalt, een vettige stof die kleine beetjes glucose levert. Wanneer je een aantal maaltijden mist, kun je dus een dag of wat op je koolhydraat en vetreserves teren. Maar nu komt het! Even opletten, want dit is het belangrijke gedeelte. Zonder voldoende toevoer van koolhydraten gaat je lichaam op zoek naar een nieuwe glucosebron en komt daarbij de eiwitten in je spieren en organen tegen. Om het gebrek aan eiwitten te compenseren, gaat je lichaam letterlijk zichzelf verteren door de eiwitten in spieren en orgaanweefsel af te breken tot aminozuren, die pyruvuat leveren, een stof die gebruikt kan worden om glucose te maken. Dat klinkt goed. Maar het is niet goed.